Open Access (Artykuł w pliku PDF)

Warsaw Coliseum – analysis of the historic gas tank

mgr inż. Jan Biernacki, Politechnika Śląska, Wydział Budownictwa
ORCID: 0000-0002-3573-4763
prof. dr hab. inż. Łukasz Drobiec, Politechnika Śląska, Wydział Budownictwa
ORCID: 0000-0001-9825-6343
mgr inż. Katarzyna Nowak, Politechnika Śląska, Wydział Budownictwa
ORCID: 0000-0003-0020-3417
prof. dr hab. inż. Leszek Szojda, Politechnika Śląska, Wydział Budownictwa
ORCID: 0000-0002-9919-6263

Adres do korespondencji: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

DOI: 10.15199/33.2023.02.03
Studium przypadku

Streszczenie. Uszkodzenia obiektów zabytkowych wynikają najczęściej ze zużycia technicznego, procesów starzenia materiałów, a także ze zużycia funkcjonalnego i środowiskowego. W najgorszym stanie znajdują się poprzemysłowe obiekty zabytkowe, które nie spełniają obecnie swojej funkcji. Chcąc utrzymać taki obiekt, często trzeba dokonać gruntownej modernizacji oraz adaptacji do innych funkcji użytkowych. W artykule przedstawiono analizę zabytkowej konstrukcji dawnego zbiornika na gaz zlokalizowanego w Warszawie, na podstawie której określono najsłabsze jej elementy, a także sprawdzono nośność pozostałych istotnych komponentów. Dokonano oceny najsłabszych elementów konstrukcji i sprawdzono wytężenia poszczególnych fragmentów konstrukcji murowej, stalowej oraz drewnianej. Na tej podstawie określono sposób adaptacji przedmiotowego obiektu do innych funkcji użytkowych.
Słowa kluczowe: adaptacja; architektura przemysłowa; budynek zabytkowy; konstrukcje murowe; konstrukcje stalowe; rewitalizacja i ochrona obiektów; zbiornik na gaz.

Abstract. Damage to historic buildings is most often caused by technical wear and tear, ageing ofmaterials, as well as functional and environmental wear and tear. In the worst condition are postindustrial historic buildings, which are currently not fulfilling their function. In order to maintain such a facility, it is often necessary to make a thorough modernization and adaptation to other usable functions. The article presents an analysis of the historic construction of the former gas tank located innWarsaw, on the basis of which its weakest elements were determined, as well as the load capacity of other important components was checked. The weakest elements of the structure were assessed and the strengths of individual fragments of the masonry, steel and wooden structure were checked. On this basis, the method of adaptation of the object to other usable functions was determined.
Keywords: adaptation; industrial architecture; historic building; masonry structures; steel structures; revitalization and protection of facilities; gas tank.

Literatura
[1] Bednarz Ł. Metody wzmacniania zabytkowych zakrzywionych konstrukcji ceglanych. Wiadomości Konserwatorskie. 2003; 14: 34 – 42.
[2] Czapliński K, Gawron K. O technikach wykonania ceglanych konstrukcji murowych. Wiadomości Konserwatorskie. 2009; 26: 218 – 223.
[3] Berger B. How technology turned into architecture. What is a gasholder and how was it conversed into a building-type of its own? Review 2018 – 2019.Magazine of the TUM Department of Architecture. 2019; 6: 76 – 77.
[4] Berger B. The gasholder – shaped by its function. The Italian example. 5th International Congress on Construction History. 2015; 203 – 210.
[5] Fiorino L, Landolfo R, Mazzolani FM. The refurbishment of gasometers as a relevant witness of industrial archaeology. Engineering Structures. 2015; 84: 252 – 265.
[6] Haiying L. History, types and regeneration of gasholders. The 2nd International Conference on Architecture: Heritage, Traditions and Innovations. AHTI 2020; 318 – 324.
[7] https://wola.waw.pl/przewodnik-po-woli/59429/.
[8] Szmygin B. Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej. 2009.
[9] Lewicki B. Ocena bezpieczeństwa istniejących konstrukcji murowych. Prace Instytutu Techniki Budowlanej. 1998; 4 (108): 3 – 8.
[10] Kawulok M. Diagnozowanie budynków zlokalizowanych na terenach górniczych. Poradnik. Instytut Techniki Budowlanej. Warszawa 2021.
[11] Majewski S, Szojda L. Analiza numeryczna złożonego stanu naprężeń w konstrukcjach murowych. XLVIII Konferencja Naukowa Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN i Komitetu Nauki PZITB ,,Krynica 2002”, 179 – 186.
[12] Palacz T. Wielkopolskie gazownie. Ochrona Zabytków. 2006; 3: 97 – 111.
[13] Berkowski P, Kosior-Kazberuk M. Historyczna analiza konstrukcyjna wrocławskich zbiorników gazu z XIX i XX wieku. Materiały Budowlane. 2017; 11: 97 – 99.
[14] Russell T. The history of the gasholder. IGEM Gasholder Conference. 2014; 1 – 29.
[15] Barszcz M. Latarnie gazowe Warszawy. Ochrona Zabytków. 2003; 1-2: 122 – 133.
[16] Lewicki B. Diagnostyczna wytrzymałość obliczeniowa betonu i muru. Prace Instytutu Techniki Budowlanej. 2002; 3 (123): 9 – 10.
[17] Biernacki J. Analiza statyczno-wytrzymałościowa zabytkowego zbiornika gazowniczego – praca magisterska – całość. Archiwum Politechniki Śląskiej –Wydział Budownictwa. 2021.
[18] Drobiec Ł. Naprawa rys i wzmocnienia murowanych ścian. XXX Jubileuszowe Ogólnopolskie Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji. 2015. Szczyrk, 25-28 marca 2015, tom I, 323 – 398.
[19] Drobiec Ł. Przyczyny uszkodzeń murów. XXII Ogólnopolska Konferencja Warsztat Pracy Projektanta Konstrukcji. Szczyrk, 7-10 marca 2007, tom I, 105 – 147.
[20] Zawasa S. Problem wzmacniania spękanych murów i sklepień w obiektach zabytkowych. Ochrona Zabytków. 2017; 4 (67): 37 – 39.
[21] Kania S, Kania T, Pietraszek P. Rewitalizacja budynków poprzemysłowych z wykorzystaniem bloków gipsowych na przykładzie loftów w Tallinnie. Wiadomości Konserwatorskie. 2009; 26: 510 – 517.
[22] Szojda L. Możliwości analizy numerycznej konstrukcji murowej. XLVII Konferencja Naukowa Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN i Komitetu Nauki PZITB. 2001; 385 – 392.
[23] Szojda L. Numerical analysis of masonry structures. 8th International Masonry Conference. 2010; 1009 – 1016.
[24] Pachowski P. Ekspertyza stanu technicznego obiektów dawnych obudów zbiorników gazu przy ul. Prądzyńskiego w Warszawie wraz z wytycznymi ich remontu i określeniem wymagań konstrukcyjnych odnośnie możliwości dalszej eksploatacji. 2017.
[25] Czapliński K, Wydra W. Gatunki stali i asortyment w ujęciu historycznym. XXXI Ogólnopolskie Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji. Szczyrk, 24-27 lutego 2015, 559 – 615.
[26] Rucka M, Zielińska M. Wybrane metody wzmacniania ceglanych obiektów zabytkowych. Materiały Budowlane. 2017; 11: 29 – 30.

Przyjęto do druku: 23.01.2023 r.

Materiały Budowlane 02/2023, strona 9-14 (spis treści >>)