Doświadczenia z remontu nawierzchni ulic w płockiej strefie ochrony konserwatorskiej – błędy, wyzwania i zagrożenia

Open Access (Artykuł w pliku PDF)

citation/cytuj: Gryszpanowicz P., Waluś K. J. Experiences related to the renovation of street surfaces in the Płock conservation zone – mistakes, challenges and threats. Materiały Budowlane. 2024. Volume 626. Issue 10. Pages 122-131. DOI: 10.15199/33.2024.10.15

dr inż. Piotr Gryszpanowicz, Politechnika Warszawska, Wydział Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii w Płocku
ORCID: 0000-0003-1355-7732
dr inż. Konrad J. Waluś, Politechnika Poznańska, Wydział Inżynierii Mechanicznej
ORCID: 0000-0001-5567-0317

Correspondence address: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

DOI: 10.15199/33.2024.10.15
Case study / Studium przypadku

Abstract. The article discusses experiences, including mistakes, challenges, and threats associated with road pavement renovations in conservation zones using the example of Płock. The conservation zone includes the medieval city within the city walls, including the castle and suburb, the classical city along with the Wyszogród suburb, and the Poor Clares ensemble. In Płock, as early as the 18th century, main streets were paved with fieldstone. In the 1930s, "improved pavements" began to be used by employing various types of cobblestones: locally produced, porphyry, granite, basalt, as well as trachyte. According to the author, this period should be a reference point for all roadwork conducted in the area in later years. Decisions regarding pavement renovations in the conservation zone, starting from the 1960s, predominantly involved covering valuable improved cobblestone pavements with asphalt layers, leading to numerous mistakes over the years. The use of inappropriate materials and renovation techniques resulted in a mismatch with the historic character of the surroundings, affecting historical authenticity. Restoring the proper state is currently a significant challenge.
Keywords: historic surfaces; conservation protection zones; surface renovations.

Streszczenie. W artykule przedstawiono doświadczenia, w tym błędy, wyzwania i zagrożenia, związane z remontami nawierzchni ulic w strefie ochrony konserwatorskiej na przykładzie Płocka. Obszar objęty tą strefą to miasto średniowieczne w obrębie murów miejskich łącznie z grodem i podgrodziem, miasto klasycystyczne wraz z przedmieściem wyszogrodzkim oraz zespół poreformacki. W Płocku już w XVIII wieku główne ulice były wybrukowane kamieniem polnym. W latach 30. XX wieku zaczęto stosować tzw. nawierzchnie ulepszone z kostek kamiennych własnej produkcji, porfirowych, granitowych, bazaltowych, a także trylinki. W naszej opinii to właśnie ten okres powinien być punktem odniesienia w przypadku wszelkich prac drogowych prowadzonych na tym terenie w latach późniejszych. Decyzje dotyczące remontów nawierzchni, na obszarze strefy konserwatorskiej podejmowane począwszy od lat 60.XXwieku ograniczały się jednak wprzeważającej części do przykrycia warstwą asfaltową, często bardzo cennych ulepszonych nawierzchni brukowych, co w kolejnych latach doprowadziło do wielu błędów. Użycie nieodpowiednich materiałów i technik remontowych doprowadziło do niezgodności z zabytkowym charakterem otoczenia, co wpływa na nieautentyczność historyczną. Przywrócenie stanu właściwego jest obecnie dużym wyzwaniem.
Słowa kluczowe: nawierzchnie zabytkowe; strefy ochrony konserwatorskiej; remonty nawierzchni.

Literature
[1] Petrucci E. Methodologies for the conservation of the roadsurfaces as a tool for the historic center enhancement, Conference: Diagnosis for the Conservation and Valorization of Cultural Heritage. Atti del Quarto Convegno Internazionale, 2013, DOI: 10.13140/2.1.4992.1282.
[2] CazzaniA, BorianiM. The role of historic roads to preserve and valorize the landscape, Cycling&Walking for Regional Development. 2021, DOI: 10.1007/978-3-030-44003-9_8.
[3] Grzybowska W. Materiały kamienne do nawierzchni w obszarach zabytkowych, w świetle zharmonizowanych wymagań europejskich, Czasopismo Techniczne. Budownictwo. 2009, R. 106, z. 2-B, s. 119-129.
[4] Hodor K. Rozwiązania nawierzchni przy zabytkowych zespołach sakralnych, Czasopismo Techniczne. Budownictwo, 2011, R. 108, z. 2-A/1, s. 83 – 89.
[5] Rajchel J. Tradycyjne bruki w krajobrazie Krakowa, Geologia/Akademia Górniczo- Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. 2009; 35/1, s. 41 – 55.
[6] Grochowska-Iwańska K, Gryszpanowicz P. Dzieje drogownictwa w Płocku (XIX- -XXI wiek), Płock 2020.
[7]Wróblewski S. Posadzka urbanistyczna w historycznych wnętrzach urbanistycznych – problemy ochrony, współczesne rozwiązania, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 2018/4/29, s. 123- 142.
[8] Gryszpanowicz P. Techniczno-prawne uwarunkowania rewitalizacji ulic starego miasta w Płocku, Płock 2022.
[9] Gryszpanowicz P, Gasik-Kowalska N, Rymsza B. Inwestycje drogowe w Płocku zgodnie z zasadami gospodarki cyrkularnej, Inżynieria i Budownictwo. 2024; 1-2: 14 – 18.
[10] Gryszpanowicz P, Gasik-Kowalska N, Kacprzak M, Rymsza B. Inwestycje drogowe prowadzone na zasadach gospodarki w obiegu zamkniętym oraz ich wpływ na finasowanie remontów i bieżącego utrzymania dróg, Roads and Bridges – Drogi i Mosty. 2023. DOI: 10.7409/RABDIM. 023.026.
[11] Juszczyk A. Rewaloryzacja historycznej nawierzchni placu w Krośnie Odrzańskim, Builder. 2021. DOI: 10.5604/01.3001.0015.1745.
[12] Sikorska ME, Sobierajska I. Problemy rewitalizacji placu miejskiego w Węgrowie, Mazowsze Studia Regionalne. 2016. DOI: 10.21858/msr.19.02.
[13] Spuziak W. Wybrane nawierzchnie drogowe dawnego Wrocławia, Drogownictwo. 2010; 11: 383 – 389.
[14]KozinskaB,MakowskaB.ZabytkowenawierzchnieulicwSzczecinie.OchronaZabytków. 2006; 1: 52 –72.
[15]Munir M, Jabeen A. Historic urban squares as traffic islands: a case of Regal Chowk, Mall Road Lahore, Pakistan, Journal of Development and Social Sciences. 2022. DOI: 10.47205/jdss. 2022 (3-IV) 27
[16] Fan J, Zheng B, Tang Q, Liu N. The changsha historic urban area: a study on the Changing accessibility of the road network. Applied Sciences. 2022. DOI: 10.3390/app12062796.
[17] Xiao Y,Adaptation and sustainability: the protection and renovation of historic districts and heritage buildings. Design for Resilient Communities. 2023, DOI: 10.1007/978-3-031-36640-6_5.
[18]Gryszpanowicz P, Gasik-Kowalska N, Waluś KJ. Comparative analysis of the quality of execution of road surfaces on newly built, reconstructed and renovated roads in the city Płock area (Poland). Scientific Reports. 2024. DOI: 10.1038/s41598-024-55707-0.
[19] Gryszpanowicz P, Gasik-Kowalska N. Awarie infrastruktury podziemnej i ich wpływ na ograniczenia w ruchu drogowym oraz konsekwencje dla społeczeństwa – dobre praktyki na przykładzie miasta Płocka, Inżynieria i Budownictwo. 2024; nr 1-2: 8 – 13.
[20]Kacprzak M , Gryszpanowicz P. Awarie sieci podziemnych i ich wpływ na stan nawierzchni ulic na przykładzie infrastruktury miejskiej w Płocku, Gaz, Woda i Technika Sanitarna. 2023.DOI: 10.15199/17.2023.11.2.
[21] Gryszpanowicz P, Rymsza B. Nawierzchnie drogowe w obszarach zabytkowych przyjazne osobom ze szczególnymi potrzebami w świetle nowych regulacji prawnych, Inżynieria i Budownictwo. 2024; nr 1-2: 1 – 25.
[22] Wojnowska-Heciak M, Heciak J, Kłak A. Concrete paving slabs for comfort of movement of mobility-impaired pedestrians – a survey. International Journal of Environmental Research and Public Health (IJERPH) 2022. DOI: 10.3390/ijerph19063183.
[23] Kesik OA, Demirci A, KaraburunA. Analysis of pavements for disabled pedestrians in metropolitan cities. Lambert Academic Publishing. 2012, ISBN: 978-3-8465-8888-8
[24] Bekci B, Sipahi M. Investigation of spatial accessibility on the scale of pedestrian areas, Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2023. DOI: 10.17341/gazimmfd. 812513.
[25] JahromiMN, SamaniNN,MostafaviMA,ArganyM.Anewapproach for accessibility assessment of side walks for wheel chair users considering the side walk-- traffic, Web and Wireless Geographical Information Systems. 2023. DOI: 10.1007/978-3-031-34612-5_5
[26] Garilli E, Autelitano F, Freddi F, Giuliani F. Urban pedestrian stone pavements: measuring functional and safety requirements, International Journal of Pavement Engineering. 2021. DOI: 10.1080/10298436.2021.1975195.
[27] RodriguesA, Silva HMRD, Pereira da Fonseca F, Ramos R.AR, The effect of sidewalk pavingmaterials in the comfort and safety of walking: a casestudy in Braga, Portugal, Conference: 23rd European Colloquium of Theoretical and Quantitative Geography, 2023.
[28] Abou-SennaH, Radwan E, Mohamed A. Investigating the correlation between side walks and pedestrian safety.AccidentAnalysis & Prevention. 2022. DOI: 10.1016/j. aap. 2021.106548.
[29] KangJun-Mo, LeeGun-Rock, A barrier-free design assessment of sidewalks for improving pedestrian infrastructure. Journal of the Korean Society of Civil Engineers. 2009, 29 (1D).
[30]Wang Z, Sun H, Li J. Research on architectural color and visual comfort in historicl and scape areas. Buildings. 2023. DOI: 10.3390/buildings13041004.
[31] Korzeb J, Różowicz J. Analiza wpływu oddziaływań dynamicznych na budynki i ludzi w nich przebywających w strefie oddziaływania środków transportu. Logistyka. 2010; 4.
[32] Nader M. Oddziaływania dynamiczne wybranych środków transportu na budynki i ludzi, na przykładzie badań węzła komunikacyjnego, Proceeding of International Scientific Conference „Transport of the 21st century”, 18–21.09.2007.
[33] Czech K. Wpływ stanu technicznego nawierzchni drogowej na propagację powierzchniowych drgań komunikacyjnych do otoczenia. Transport Miejski i Regionalny. 2013; nr 7: 26 – 33.
[34] Major M, Minda I. Drgania i oddziaływania dynamiczne na budynki i budowle. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo. 2016. DOI: 10.17512/znb. 2016.1.22.
[35] Garilli E,Autelitano F, Giuliani F. Simplified parametric model for analyzing the behavior of stone pavements subjected to horizontal traffic loads. Transportation Research Procedia. 2023. DOI: 10.1016/j.trpro.2023.02.230.
[36] Waluś KJ, Gryszpanowicz P, Rymsza B. Ocena odporności na poślizg zabytkowych nawierzchni chodników. Materiały Budowlane. 2023. DOI: 10.15199/33.2023.04.03.
[37] Gryszpanowicz P, Sobik-Szołtysek J, Grabowski P, Janiszewski P, Kacprzak M. Chemical modifications of old natural stone pavements surface for safety reuse – Risk mitigation. Construction and BuildingMaterials. 2024. DOI: 10.1016/j.conbuildmat. 2023.134300.
[38] Autelitano F, Garilli E, Giuliani F. Criteria for the selection and design of joints for street pavements in natural stone. Construction and Building Materials. 2020. DOI: 10.1016/j.conbuildmat.2020.119722.
[39] Katsavounidou G. Basic principles for human-centered design of urbanstreets. The City at Human Scale, 2023.

Received: 17.06.2024 / Artykuł wpłynął do redakcji: 17.06.2024 r.
Revised: 19.08.2024 / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 19.08.2024 r.
Published: 22.10.2024 / Opublikowano: 22.10.2024 r.

Materiały Budowlane 10/2024, strona 122-131 (spis treści >>)