Nadzór budowlany wykonuje funkcje inspekcyjno-kontrolne oraz zadania związane z użytkowaniem obiektów budowlanych. Zadania nadzoru budowlanego na szczeblu powiatu wykonują powiatowi inspektorzy nadzoru budowlanego (PINB) w 378 powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego.
Kompetencje PINB,jako organu pierwszej instancji,związane są z:
- kontrolą zgodności z Prawem budowlanym przebiegu inwestycji budowlanej – od chwili rozpoczęcia robót budowlanych do oddania obiektu budowlanego do użytkowania, w tym z kontrolami obowiązkowymi i wydawaniem pozwoleń na użytkowanie obiektów budowlanych;
- legalizacją (likwidacją) samowoli budowlanej; 
- kontrolą utrzymania obiektów budowlanych;   prowadzeniem postępowań w sprawie katastrof budowlanych, w tym wyjaśnianiem okoliczności i przyczyn katastrof budowlanych;