W ostatnich latach coraz powszechniejsze jest stosowanie ścian wypełniających spełniających ważne funkcje w budynku. Przykładem mogą być ściany międzymieszkaniowe. Ściany wypełniające nie odgrywają istotnej roli w statyce obiektu, ale tworzą jego podział wewnętrzny, wydzielając odrębne pomieszczenia i przestrzenie. Wykonywane są z różnych materiałów. Najczęściej projektant i wykonawca zapominają, że oprócz funkcji rozdzielającej powinny spełniać również istotne wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej i odporności ogniowej oraz szczelności, czyli ograniczać wymianę powietrza.

Empiryczne kryteria wytrzymałościowe opisują skutki różnorodnych sposobów zniszczenia muru, lecz nie wyjaśniają przyczyn. Na podstawie badań i obserwacji uszkodzonych obiektów ściennych i szkieletowych, sposób zniszczenia muru poziomo obciążonego w płaszczyźnie (rysunek 1) można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej zalicza się zniszczenie ze względu na zginanie w płaszczyźnie (rysunek 1c), polegające na ukośnym lub poziomym zarysowaniu spoin na skutek rozciągania. Drugą grupę stanowią natomiast przypadki określane jako zniszczenie ze względu na ścinanie (rysunek 1a, b, d), które z kolei można podzielić na trzy podgrupy.

W miesięczniku „Materiały Budowlane” w nr 10/2008, 11/2008 i 12/2008 przedstawiono cykl artykułów dotyczących kryteriów wytrzymałościowych muru w złożonym stanie naprężenia. Kontynuując tę tematykę, w dwóch artykułach zaprezentowane zostaną kryteria zniszczenia muru poddanego ścinaniu. W pierwszym omówione zostaną kryteria empiryczne (opracowane na podstawie badań), natomiast w drugim kryteria teoretyczne. W wyniku działania zewnętrznych obciążeń stycznych i normalnych ściany oraz mechanicznych parametrów zaprawy i elementów murowych obserwuje się zróżnicowany mechanizm zniszczenia muru.

W przypadku gdy podczas użytkowania zostanie stwierdzone niedostateczne spełnienie wymagania ochrony cieplnej, bezpieczeństwa pożarowego, a nawet bezpieczeństwa konstrukcji, to ewentualne wzmocnienie czy poprawienie parametrów jest najczęściej związane z akceptacją kosztów. W przypadku niedostatecznej izolacyjności akustycznej często jedynym rozwiązaniem zapewniającym wyeliminowanie problemu mogłoby być … zburzenie istniejącego budynku i wybudowanie prawidłowo od nowa! Dlatego większość mieszkańców musiała „akceptować” problem hałasu w swoich mieszkaniach. Od kilku lat część mieszkań sprzedaje się jako apartamenty, co jednoznacznie sugeruje znacznie wyższy standard, a wysoka cena tylko to wyraźnie podkreśla.

Budynki powinny zostać zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w czasie pożaru zapewniona była odpowiednia nośność ich konstrukcji oraz ograniczone rozprzestrzenianie się ognia i dymu zarówno w budynku, jak i na sąsiednie obiekty. Bardzo ważne jest, aby podczas pożaru konstrukcja budynku zapewniała jak najdłuższy czas na ewakuację oraz bezpieczeństwo ekipom ratowniczym. Odporność ogniową ścian wykonanych z elementów murowych ustala się z uwzględnieniem funkcji ściany w budynku: ściana nośna; nienośna; oddzielająca; niepełniąca funkcji oddzielenia, np. przy najwyższej klasie odporności pożarowej budynku (A), klasa odporności ogniowej głównej konstrukcji nośnej nie może być niższa niż R240.

W takich krajach jak Niemcy czy Holandia z silikatów niejako z urzędu wykonuje się najbardziej odpowiedzialne ze względu na ochronę pożarową przegrody. Wynika to nie tyle z faktu, że w tych krajach silikaty są jednym z podstawowych materiałów budowlanych, ale raczej z wieloletniej praktyki i doświadczeń. Wyjątkowo korzystne zachowanie się w czasie pożarów ścian wykonanych z silikatowych elementów murowych to zasługa właściwości materiału i procesu technologicznego jego produkcji. W porównaniu z innymi materiałami budowlanymi silikaty mają w sobie dużą ilość wody zawartej w uwodnionych krzemianach wapnia.

Artykuł zamyka cykl publikacji poświęconych zginaniu w ujęciu PN-EN 1996-1-1:2006 (EC-6). Problematykę wytrzymałości muru na zginanie oraz nośności nie zbrojonych ścian zginanych z płaszczyzny omówiono w „Materiałach Budowlanych” (4/2009), natomiast zasady wymiarowania zbrojonych ścian zginanych z płaszczyzny w numerze 5/2009. W tym numerze zostaną przedstawione zasady obliczania i sprawdzania nośności murów zginanych w płaszczyźnie, a w szczególności murowanych i zespolonych nadproży oraz tzw. belek wysokich.